De effectiviteit van “de gewone held”

Een handreiking voor succes- en zinvol leiderschap

Veel aandacht gaat uit naar de leider als buitengewone held. Het merendeel van de managementboeken schetst het beeld van de leider als Superman of Superwoman en van het leidersteam als the Fantastic Four. Inclusief de buitengewone krachten, eigenschappen en geheimen van leiderschap. Deze beelden zijn inderdaad voor velen vrijwel niet meer herkenbaar als menselijk.

De praktijk is echter anders, want daar vinden wij de directeur, ondernemer en manager als gewone held: met hun eigen kwaliteiten, beperkingen, frustraties en leerpunten. Waarbij zichtbaar is dat leiderschap niet een eigenschap is van de persoon (of team), maar van de interactie met anderen. Dat leiderschap in de context en in het moment ontstaat. En dat de leider vooral effectief is als hij / zij zichzelf inbrengt in het werk!

“In de praktijk komen wij als leider vooral de gewone held tegen”

Wat is bepalend voor je leiderschap?

Leiderschap is een aspect van je interactie met anderen, meer dan een op zichzelf staand aspect van jou als manager of persoon. Omdat leiding geven gebeurt tussen mensen, is leiderschap niet een set van je eigenschappen, maar het sociaal proces tussen jou en je eigen manager, collegae (peers), medewerkers, klanten, leveranciers, e.a. Een interactie waarin je beïnvloedt en beïnvloed wordt. Met een gelijkwaardige relatie, in plaats van de hiërarchische betekenis die vaak aan leiderschap wordt toegekend.

Je leiderschap is dus niet vaststaand, maar ontstaat dus altijd in context, in het moment. Als manager ben je effectiever als je de context begrijpt en accepteert, doelen daarbinnen formuleert en ruimte creëert door grenzen te verleggen. Door aansluiting bij de context, vorm geven aan een nieuwe context. Het spanningsveld van ruimte krijgen en ruimte creëren, gebruikmakend van voortschrijdend inzicht.

In de praktijk is er niet één specifiek leiderschapstype succesvoller dan de ander. De diverse typen kunnen effectief zijn, zoals uit onderzoek* blijkt. In dat opzicht kun je zeggen dat de diverse managementboeken en -trainingen waardevol zijn door diverse typen te beschrijven en aan te dragen. Echter, het onderzoek gaf ook aan dat de persoonlijke invulling bepalend is en vooral in de context en het moment ontdekt zal worden (of niet). Dat is lastig en al die boeken geven daar geen “formule” voor. Het is niet anders …

De inbreng van je zelf als gewone held is van doorslaggevende betekenis. Je bent als manager vooral effectief als je jezelf inbrengt in het werk. Je voorbeeldgedrag als mens van vlees en bloed, met je ervaringen, je krachten, je beperkingen, je successen en je fouten, is je belangrijkste instrument als leider. Wat van belang is dat je de leider bent die je zelf bent, en dus leiderschap vertoont die daarmee in lijn is. Leiderschap die je eenvoudig en authentiek brengt en die daardoor effectief is en anderen inspireert ook het beste van zichzelf te brengen.

Jezelf inbrengen brengt succes, effectiviteit, plezier en ontwikkeling in het werk. Voor jezelf en voor de mensen in de teams en organisatie waarin je acteert. Een wijs persoon zei ooit: “doe wat je leuk vindt en je hoeft nooit te werken.” Een ander maakte daarvan: “breng wat je bent en je geniet en groeit van werken.”

“Breng wat je bent en je geniet en groeit van werken”

Wat heb je nodig om effectief je zelf in te brengen in het werk?

Onderhoud je interactie en dialoog met de diverse partijen: je eigen manager, collegae (peers), medewerkers, klanten en leveranciers. Maar vooral ook met jezelf! Wissel beelden uit, manage de business en ontwikkel samen vanuit een verbondenheid als mens!

Sluit je aan bij en verruim tegelijkertijd de context: in het moment, met inzicht het proces (van beïnvloeding) en voortschrijdend inzicht. Geef visie en richting, neem verantwoordelijkheid en moedig anderen aan om verantwoordelijkheid te nemen. Manage doelen, grenzen, verwachtingen en dynamiek. Zoek de spanning op, ontwikkel jezelf en moedig anderen aan om te ontwikkelen.

Wees je bewust en ontwikkel je zelf: ken je eigen krachten, mogelijkheden, beperkingen en schaduwkanten. Het blijkt dat je effectiever bent als je ze kent en kunt hanteren. Je bent beter in staat zelfstandig te werken, maar ook hulp te vragen en te geven als het nodig is.

Hoe ontwikkel je verder als gewone held?

De gewone held maakt in de praktijk onvoldoende gebruik van de diverse manieren om zelf effectiever te worden. Binnen de eigen organisatie kan gebruik gemaakt van diverse collectieve en individuele mogelijkheden voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. Bijvoorbeeld leadership & management development programmes, coaching en mentoring. Maar ook door regelmatig te sparren met mensen in de organisatie, 1 op 1 of gezamenlijk (intervisie of creatieve workshops).

Gebleken is dat het ook erg waardevol is om je als gewone held te ontwikkelen in interactie met mensen buiten de eigen organisaties. Bijvoorbeeld door een traject met een externe coach of mentor. Of door deelname aan een “mastermind”: een groep van ongeveer 8 gewone helden uit diverse organisaties, die elkaar helpt met de eigen vraagstukken, van professioneel, persoonlijk of ander aard. Door andere perspectieven, prikkelende vragen en bespiegelende opmerkingen van anderen krijg je onconventionele en creatieve mogelijkheden aangereikt om je eigen vraagstuk op te pakken. Op een inspirerende, onverwachte, uitdagende en respectvolle wijze.

Hard op weg om een gewone held te zijn? Behoefte en interesse om meer jezelf te zijn, ruimte te ontdekken, verantwoordelijkheid te nemen en het verschil te maken? Voor veel mensen is het logisch, toch vergeten we het gewoon.

* Living Leadership, a Practical Guide for Ordinary Heroes G. Binney, G. Wilke en C. Williams, 2009